2024 жылдың 21 мамырында ҚР ҰҒА адемигі Т.Қ.Раисов атындағы молекулалық биология және медициналық генетика кафедрасында 1 курс «Педиатрия» ББ 1233 кураторлық тобына «Студенттер арасында киберқылмыстың алдын алу: қауіпсіз цифрлық әлемге негізгі қадамдар» тақырыбына кураторлық сағат өтті.
Куратор, кафедра оқытушысы Д.Ж.Ғалымбеков және «Педиатрия» ББ 1 курс 1233 тобының студенті Муратова Аяулы баяндама жасады.
Қазіргі уақытта, интернет күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне айналған кезде, киберқылмыстар барған сайын кең таралған және әр түрлі болып келеді. Студенттер, желінің белсенді пайдаланушылары ретінде, әсіресе кибершабуылдардың құрбаны немесе тіпті заңсыз әрекеттердің қатысушысы болу қаупіне ұшырайды. Сондықтан Студенттер арасында киберқылмыстың алдын алу өте маңызды міндетке айналуда.
Студенттер арасында киберқылмыстың алдын алудағы бірінші және ең маңызды қадам-хабардарлық. Студенттерге фишинг, зиянды бағдарлама, кибер тыңшылық және т.б. сияқты Киберқауіпсіздіктің әртүрлі түрлері туралы хабарлау қажет. Киберқауіпсіздік курстары, семинарлар мен тренингтер студенттерге желідегі деректері мен жеке ақпаратын қорғау дағдыларын дамытуға көмектеседі.
Студенттер арасында киберқылмыстың алдын алудың маңызды аспектісі сыни тұрғыдан ойлау дағдыларын дамыту болып табылады. Студенттер ақпаратты талдауды, дереккөздердің дұрыстығын тексеруді және желідегі ықтимал қауіпті жағдайларды тануды үйренуі керек. Тұрақты пікірталастар мен жаттығулар студенттерге осы дағдыларды дамытуға және интернетті жақсы білетін пайдаланушыларға айналуға көмектеседі.
Студенттер арасында киберқылмыстың алдын алудың келесі қадамы – білім беру мекемелерінде тиімді қауіпсіздік саясатының болуы. Университеттер мен колледждер желілік инфрақұрылымды қорғауды қамтамасыз етуі, заманауи антивирустық қорғаныс пен трафикті сүзу құралдарын орнатуы керек. Сонымен қатар, студенттерді интернетте жұмыс істеу кезінде белгілі бір қауіпсіздік стандарттарын сақтауға міндеттейтін желілік ресурстарды пайдалану ережелерін жасау керек.
Студенттер арасында киберқылмыстың алдын алудың маңызды аспектісі-желіде этиканы оқыту. Студенттер интернеттегі әрекеттерінің салдарын түсініп, Виртуалды кеңістіктегі мінез-құлық ережелерін сақтауы керек. Бұған біреудің жеке өмірін құрметтеу, жала жабу немесе тексерілмеген ақпаратты жариялаудан бас тарту және басқа біреудің материалдарын пайдалану кезінде авторлық құқықты сақтау кіреді.
Сонымен, студенттерді киберқылмыстың алдын алу процесіне белсенді тарту да маңызды рөл атқарады. Студенттер киберқауіпсіздік іс-шараларын ұйымдастыруға, құрдастары үшін оқу сессияларын өткізуге немесе тіпті интернеттегі қауіпсіз мінез-құлық мәдениетін дамытуға бағытталған конкурстар мен жобаларға қатысуға қатыса алады.
Қорытындылай келе, студенттер арасында киберқылмыстың алдын алу киберқауіпсіздік негіздерін оқытуды, сыни ойлауды дамытуды, тиімді қауіпсіздік саясатын енгізуді, желіде этиканы оқытуды және студенттерді алдын алу процесіне белсенді тартуды қамтитын кешенді тәсілді талап етеді. Білім беру мекемелерінің, студенттердің және жұртшылықтың бірлескен күш-жігерімен ғана цифрлық технологияларды қауіпсіз және жауапты пайдалануды қамтамасыз етуге болады.
Ғалымбеков Д.Ж., ҚР ҰҒА академигі Т.Қ.Раисов атындағы молекулалық биология және медициналық генетика кафедрасының оқытушысы
